مطابق با برنامۀ نشست‌های مدرسۀ حکمرانی در سال 1398، روزهای یکشنبه و سه‌شنبه هر هفته، یک نشست تخصصی برگزار می‌گردد. هشتمین نشست تخصصی این مدرسه، در روز یکشنبه 26 خرداد ماه 1398 با عنوان «چالش‌های سیاستگذاری زیست‌محیطی در ایران» با ارائۀ سرکار خانم سمیه رفیعی، مشاور سابق سازمان حفاظت محیط زیست، در محل سالن شهید صیاد شیرازی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، 

با محور های ذیل برگزار شد:

1) اهمیت و جایگاه حکمرانی محیط زیست

2) کنشگران حاکمیتی محیط زیست در ایران

3) ابرخط مشی های زیست محیطی در ایران

گزارش نشست:

     در این نشست که با حضور جناب آقای دکتر غضنفری، رئیس محترم مدرسه حکمرانی شهید بهشتی، جمعی از مدیران کل و کارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست برگزار شد، دکتر غضنفری ضمن تبیین کلّی موضوع حکمرانی و اشاره به همایش ملّی حکمرانی که در آبان‌ماه سال جاری برگزار می‌شود،‌ مقدّمه‌ای در باب موضوع نشست بیان کردند. سپس دکتر اصلی پور، دبیر علمی نشست به ارائه تعریف کلّی از مقوله «حکمرانی» پرداخته و جایگاه موضوع «سیاستگذاری» به عنوان یکی از کارکرد های اصلی حکمرانی را تشریح کرد. دکتر اصلی پور با بررسی شیوه اعمال قدرت حکومت‌ و قوای حاکمیتی اعم از رهبری و قوای سه گانه و نیروهای مسلح و سایر بخش های نظام بر حوزه محیط زیست، نتیجه این اعمال قدرت را شکل گرفتن رفتار بخش عمومیِ حاکمیتی (نظیر قوای سه گانه)، رفتار بخش عمومی غیر دولتی (نظیر شهرداری‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد NGOs)، رفتار بخش خصوصی (نظیر شرکت‌های خصوصی، کسب و کارها، صنایع رقابتی)، رفتار شهروندان و سایر نقش آفرینان مرتبط با حوزه محیط زیست عنوان کرد.

در ادامه سرکار خانم رفیعی به طرح موضوع نشست و ضرورت پرداختن به محیط زیست و تخریب آن به عنوان مساله ای مهم در امنیت ملی پرداخت. مشاور سابق سازمان حفاظت محیط زیست، موضوع توسعه پایدار و تاریخچه شکل‌گیری این مفهوم در پی بروز بحران‌های زیست‌محیطی در دهه 70 و 80 میلادی را بیان و با توجه به اینکه شناخت چالش‌های خط مشی‌گذاری یا همان سیاستگذاری زیست‌محیطی کشور مستلزم شناخت نظام حقوقی محیط زیست ایران و نیز مهمترین کنشگران زیست‌محیطی کشور است،  ضمن معرّفی کلّی اسناد بالادستی محیط زیست در ایران شامل اصل 50 قانون اساسی، سند چشم‌انداز افق 1404 و سیاست‌های کلّی نظام، به تشریح چگونگی فراز و فرود سیاست‌های محیط زیست در برنامه‌های توسعه کشور پرداخت و نقاط ضعف و قوّت موضوع محیط زیست در ضمن برنامه‌های مختلف توسعه را تشریح کرد. سخنران نشست پس از تبیین اسناد بالادستی و سیر تطوّر موضوع محیط زیست در برنامه‌های توسعه، به معرّفی کنشگران و نقش آفرینان اصلی عرصه سیاستگذاری محیط زیست در ایران پرداخت. وی، نقش آفرینان اصلی سیاست گذاری زیست محیطی در کشور را در هشت دسته تقسیم بندی کرد:

• نقش آفرینان فراقوّه‌ای: مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی

• نقش آفرینان فرانهادی در قوّه مجریه: شورای عالی محیط زیست، صندوق ملّی محیط زیست، کمیته ملّی توسعه پایدار،‌ شورای عالی آب

• نقش آفرینان قوه مجریه: سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع،‌ سازمان برنامه و بودجه، کمیسیون زیربنایی، صنعت و محیط زیست و برخی وزارتخانه‌های کلیدی مرتبط

• نقش آفرینان قوه مقننه: کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی، فراکسیون محیط زیست، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دیوان محاسبات کشور

• نقش آفرینان قوه قضائیه: شعب ویژه دادرسی محیط زیست، سازمان بازرسی کلّ کشور

• نقش آفرین مربوط به نیروهای مسلح: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

• نقش آفرینان مستقل: تشکّل‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط با محیط زیست، شوراهای اسلامی شهر و روستا و کمیسیون‌ها تخصصی محیط زیست ذیل شوراها

• نقش آفرینان بخش خصوصی 

سپس سخنران با تبیین نقش کلی هرکدام از این نقش آفرینان در سیاستگذاری زیست محیطی، هدف از سیاستگذاری زیست محیطی را بهره مندی از محیط زیست مطلوب، پایداری سرزمینی، بینش آینده نگرانه، ترمیم اثرات سوءتخریب های گذشته و افزایش سطح سرمایه های اجتماعی عنوان کرد و در ادامه به معرّفی سازمان حفاظت محیط زیست و چالش‌های اصلی پیش روی سازمان پرداخت. موضوعاتی نظیر ضعف در بدنه تخصّصی سازمان، عملکرد سلیقه‌ای مدیران، فقدان راهبرد و خط مشی واحد محیط زیست در دولت‌های مختلف، تغییر جهت‌گیری‌های تخصّصی سازمان در پی جهت‌گیری سیاسی دولت و ... از جمله مهمترین نقاط ضعف اشاره شده در این بخش بود. در نهایت ضمن بیان ملزومات سیاستگذاری محیط زیست شامل ویژگی های بومی، تعیین هدف مداوم، توجه به همه منافع ذینفعان، رویکرد فرابخشی و فرانهادی و هم افزایی های اجتماعی، به ارائه کاربست سیاستی «حکمرانی متناسب با محیط زیست» در کنار «حکمرانی محیط زیست» پرداخت و سیاست مذکور را به عنوان خط مشی اصلی حلّ چالش‌های موجود در سیاستگذاری محیط زیست طرح و اجزاء آن را تشریح کرد. وی حکمرانی متناسب با محیط زیست را دارای ویژگی‌های مهمّی دانست که بخشی از مهمترین آنها عبارتند از: جامع‌نگری، رعایت پایداری سرزمینی، دارای رسانه‌های زیست‌محیطی با نقش فعال، تعامل فزاینده و مثبت دولت و نهادهای مدنی و افزایش رضایتمندی اجتماعی.

در ادامه با طرح چالش های موجود در سیاست گذاری این حوزه و مشخصا چالش های سازمان به عنوان کنشگر اصلی، به سوالات و ابهامات مدیران و کارشناسان سازمان محیط زیست پاسخ داده شد و در پایان درباره نقطه نظرات حاضران نشست بحث و تبادل نظر شد.

جهت اطلاع از سایر نشستها به صفحۀ سلسله نشست های خرداد و تیر 1398 مراجعه فرمایید.